TIJDLIJN
HvA en de stad 2000 - 2021
Klein canon van de verbinding tussen HvA en de stad
Rob Andeweg geeft een les moderne geschiedenis van de relatie tussen de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en de stad aan de hand van zes momenten die een ontwikkeling markeren in de verbinding tussen beide. “Grote vraagstukken dienen zich om de hoek aan.”
Andeweg is programmamanager van HvA in de Stad en sinds 1990 als docent verbonden aan de HvA. Vanaf 2001 is hij als projectmanager betrokken bij projecten waar verbinding van het onderwijs en onderzoek aan de HvA met de stad centraal staan, zoals BOOT (Buurtwinkel voor Onderwijs, Onderzoek en Talentontwikkeling), het opzetten van onderwijs rond Urban Management en festival WeMakethe.City.
20 juni 2008: Presentatie BOOT op Dag van de Wijkaanpak
In de hal van het CEC-gebouw in Amsterdam-Zuidoost presenteert Andeweg BOOT als onderdeel van de formele presentatie van HvA/UvA als partner van de Amsterdamse Wijkaanpak. Dit gebeurt in aanwezigheid van toenmalig minister Ella Vogelaar, wethouder Tjeerd Herrema en namens de woningcorporaties Pieter de Jong (Ymere).
Op de Dag van de Wijkaanpak op 20 juni 2008 ontvouwde Andeweg namens de HvA het plan voor de eerste BOOT-locatie, een fysieke kenniswinkel en leeromgeving waar studenten, docenten en onderzoekers werken aan grootstedelijke uitdagingen in de wijk. Samen met bewoners, ondernemers en organisaties in de wijk ontwikkelen zij diensten en activiteiten zoals het juridisch spreekuur, de Amsterdamse Zaak en de Keukentafel.
Deze dag waarop onder meer de HvA, samen met de UvA, deelname aan de coalitie voor de Amsterdamse Wijkaanpak ondertekenen, markeert voor Rob Andeweg tegelijkertijd de eerste formele bekrachtiging van de faculteitsoverstijgende aanwezigheid van de HvA in de stad met als doel “hoe gaan we ons verbinden met de vraagstukken in de stad en andersom de stad aan het curriculum verbinden.” Voor 10 jaar - uiteindelijk waaide de politieke wind anders en is het wijkaanpakproject samen met het vrijgemaakte geld eerder gestopt - committeerde de HvA zich aan de wijkaanpak voor krachtige mensen, krachtige buurten en krachtige samenwerking. “De eerste geformaliseerde blik naar buiten,” aldus Andeweg. “In deze buurten, de toenmalige Vogelaarwijken, was sprake van hardnekkige problemen en verpaupering. Ons werd gevraagd medeverantwoordelijkheid te nemen om oplossingen aan te dragen voor de klassieke vraagstukken van gelijke kansen, veiligheid en de leefbaarheid van de buurt. Destijds speelden twee van de drie ‘D’s’ waar we ons als hogeschool nu ook op richten, digitalisering en duurzaamheid, minder.”
“In de jaren voorafgaand ontstond op verschillende plekken binnen de HvA de vraag hoe we structureel de praktijk van de stad konden verbinden aan het curriculum.”
De aanloop 2000 - 2008: rollenspellen, simulaties en waar is de praktijk van de stad?
Het project BOOT komt voort uit het idee dat had postgevat dat de HvA niet meer alleen in de eigen gebouwen actief moest zijn, maar zich structureel moest verbinden, ook fysiek, aan een netwerk en thema’s in de buurt. “In de jaren voorafgaand ontstond op verschillende plekken binnen de HvA de vraag hoe we structureel de praktijk van de stad konden verbinden aan het curriculum. Het probleemgestuurd onderwijs raakte in zwang en daarmee de vraag: hoe kunnen we het onderwijs meer levensecht maken? Ik heb in de periode daarvoor heel wat rollenspelen, acteurs en simulerende casussen voorbij zien komen.”
Een logische volgende stap was volgens Andeweg dan ook letterlijk de praktijk in huis te halen. Dat gebeurde in het begin voornamelijk verspreid over de ‘domeinen’ op de locaties van de HvA-opleidingen zelf, zoals een fysiotherapiepraktijk en een juridisch spreekuur.
Februari 2009: Bezoek college B&W Amsterdam en stadsdeelbestuur aan de eerste BOOT-locatie in Amsterdam-West
“Ik zie dit vooral als een bevestiging van: we zijn een volwaardig partner in die wijkaanpak. We zijn daarmee daadwerkelijk fysiek in de buurt aanwezig en we kunnen ook niet meer terug.” De eerste BOOT-locatie opende in Amsterdam-West in de Witte de Withstraat. Daarna volgden nog drie BOOT-kenniswinkels in achtereenvolgens de Molukkenstraat in Oost; in het CEC-gebouw in Zuidoost en de Bernard Loderstraat in Nieuw-West.
Verwachtingen wijkaanpak
De verwachtingen van de impact van de coalitie voor de wijkaanpak waren destijds hoog. Voor 10 jaar werd geld uitgetrokken, maar na 5 jaar waaide een andere politieke wind en werd de financiering van het programma afgebouwd.
Wat precies de impact van de wijkaanpak op de Amsterdamse buurten is geweest, vindt Andeweg moeilijk te zeggen, omdat naast andere zaken sprake is van een waterbedeffect naar omliggende wijken. De betrokkenheid van de HvA heeft de hogeschool zelf in ieder geval veel opgeleverd, meent hij. “Het heeft de HvA een stevige positie in tal van netwerken in de stad opgeleverd. Daarnaast is een aantal opleidingen structureel verbindingen aangegaan met partners, plekken en netwerken in de stad, zoals HBO Rechten en SJD (Juridisch Spreekuur), Pedagogiek en SPH (Keukentafel) en bijvoorbeeld de opleiding Ergotherapie.”
2012: Start van onderwijsarrangement Urban Management aan HvA
Het zogenoemde arrangement aan opleidingen en activiteiten rondom ‘urban management’ is ontstaan uit de wens het gat te vullen aan kennis over de politiek-bestuurlijke context van het werken aan de stad. Het arrangement bestond uit de bacheloropleiding Bestuurskunde, de masteropleiding Urban Management en Urban projects (de bundeling van de BOOT-activiteiten). “De start van Urban Management staat voor mij voor de borging van de verbinding met de stad in het onderwijs,” aldus Andeweg. “De nadruk lag daarbij wel op de gemeente als partner. Zaken als innovatie en samenwerken met het mkb kregen nog geen aandacht.”
Mei 2016: Bezoek van CvB HvA en UvA aan FabCity op de kop van het Java-eiland
FabCity brengt gedurende drie maanden kunstenaars, ontwerpers, ondernemers, bewoners en vele anderen bijeen om op nieuwe manieren naar vraagstukken van de stad van de toekomst te kijken. Kernpartner HvA is aanwezig met een groot paviljoen - FabCity Learning Lab – dat als uitvalsbasis fungeerde voor ruim 300 studenten vanuit verschillende disciplines en nationaliteiten.
De verbinding met een breder palet aan partners en netwerken in de stad dan enkel de gemeente doet hier volgens Andeweg mede zijn intrede. Drie maanden lang heeft een paviljoen van de HvA op het festival, de voorloper van WeMakeThe.City, gefungeerd als vooruitgeschoven post en onder andere vergaderlocatie van het College van Bestuur. “Zie hier een belangrijke illustratie van de ontwikkeling van de HvA tot een netwerkorganisatie.” Deelname aan het festival markeert ook een uitbreiding van de thematiek op het gebied van duurzaamheid en innovatie. Daarnaast ziet Andeweg het besef groeien dat een aanjager nodig is om de organisatorische mammoettanker die de HvA is van koers te doen veranderen in een snel veranderende wereld. “Een festival als FabCity kan zo’n aanjager zijn.”
Onderzoek meer zichtbaar in de stad
De HvA als kennisinstelling met het onderzoek dat er plaatsvindt, begint rond deze tijd te winnen aan zichtbaarheid in het stedelijke netwerk. Andeweg: “Die zichtbaarheid van HvA-onderzoek in relatie tot de stad is lange tijd gering geweest. Voor het grootste deel draaide het om verbinding met de stad als rijke leeromgeving, grotendeels via stages en via onderwijs. De impact van een lectoraat kost tijd. Zo’n 5 á 6 jaar geleden heeft dat een impuls gekregen. Onderzoek heeft tot verbreding en verdieping geleid en gaandeweg zijn de onderzoeksthema’s zichtbaarder geworden in de stad, zoals in relatie tot BOOT specialisatie op het gebied van armoede-interventies en laaggeletterdheid.”
20 juni 2018: Kernpartner festival WeMakeThe.City
